'Mestoverschot wordt behapbaar bij wet Grondgebondenheid'

Op 1 september 2025 presenteerden Nieuw Sociaal Contract en ChristenUnie het wetsvoorstel ‘Grondgebondenheid en verantwoorde mestafzet’. Met het wetsvoorstel wordt beoogd langjarige zekerheid te geven aan agrarische ondernemers. Een graslandnorm moet ervoor zorgen dat koeien gevoerd worden met gras van eigen land, dat ze naar buiten kunnen gaan en dat mest in de regio verantwoord wordt afgezet. Schuttelaar & Partners is door Nieuw Sociaal Contract en ChristenUnie gevraagd een impactanalyse van de effecten op de mestmarkt uit te voeren.

Het gaat daarbij om de effecten op de mestplaatsingsruimte en de stikstofproductie in dierlijke mest in Nederland na de invoering  van normen op het gebied van grondgebondenheid en de indeling naar twee typen landbouwgebieden (Agrarische Hoofdstructuur en Maatschappelijke landbouwgebieden. Het onderzoek richt zich eveneens op de impact van het wetsvoorstel waarin mestafzet binnen een straal van 100 kilometer en binnen drie mestregio’s (Noord, Midden, Zuid) dient plaats te vinden.

De nationale stikstofproductie in 2035 bedraagt naar verwachting 351 miljoen kilo stikstof en er is sprake van een landelijk mestoverschot van 78 miljoen kilo stikstof. De grootste overschotten zitten in de regio’s Zuid en Midden, maar ook regio Noord heeft een overschot. In 2023 werd 54 miljoen kilo stikstof geëxporteerd of verwerkt. Dit betekent dat een overschot van 24 miljoen kilo in 2035 nog extra geëxporteerd of verwerkt zal moeten worden.

De productie van RENURE vormt in de analyse een kritische onzekerheid. De meeste verwerkingscapaciteit voor RENURE bevindt zich momenteel in Zuid-Nederland. Hierdoor wordt verwacht dat de daadwerkelijke verwerkingscapaciteit en inzet van RENURE in het zuiden hoger ligt dan in het noorden of midden. In 2024 bedroeg de RENURE-productiecapaciteit ongeveer 8 miljoen kilo stikstof. Bij een toepassing van 40 kilo stikstof per hectare zal het stikstofoverschot ongeveer halveren maar bestaat er nog steeds een aanzienlijk overschot is in regio midden en zuid. Deze hoeveelheid staat nog ver af van het huidige productieniveau van RENURE en zal het aanzienlijke investeringen vragen om dit niveau te bereiken.

Meer details zijn te vinden in het rapport 'Impactanalyse mestmarkt - Effecten op de mestmarkt van het wetsvoorstel Grondgebondenheid en verantwoorde mestafzet'.