Halvering van stikstofverliezen lukt niet met alleen 20% minder kunstmest

Het totale stikstofoverschot in het milieu kan worden beoordeeld aan de hand van het stikstofoverschot in de bodem. Dit overschot wordt berekend als het verschil tussen de stikstoftoevoer via kunstmest, dierlijke mest en atmosferische toevoer en de stikstof die uit de bodem wordt verwijderd, bijvoorbeeld via plantengroei. Dit stikstofoverschot bereikte halverwege de jaren 80 piekniveaus door het toegenomen gebruik van kunstmest.

Eind jaren 80 daalde het stikstofoverschot als gevolg van de Europese nitraatrichtlijn, hervormingen van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en economische en politieke veranderingen. Technologische ontwikkelingen zoals nauwkeurigere bemesting droegen hier ook aan bij. Sinds de jaren 2010 is het stikstofoverschot echter op een hoog niveau gebleven. De oorsprong en omvang van de stikstofoverschotten variëren aanzienlijk per regio.

Als de lidstaten van de Europese Unie het gebruik van minerale meststoffen met minstens 20% verlagen, zou het stikstofoverschot in de bodem afnemen, maar niet met de helft zoals gehoopt, maar slechts met maximaal 10% tot 16%, hebben de Duitse onderzoekers becijferd.

Zelfs het meest ambitieuze scenario van de FAO, Waarbij wordt uitgegaan van een reductie in het gebruik van kunstmest met 43% en van vloeibare mest met 4% – gecombineerd met moderne technologieën en beheersmaatregelen – vermindert het stikstofoverschot slechts met 30% tot 45%. Alleen in Zweden, Denemarken, Letland, Litouwen en Tsjechië  zou in dit scenario het stikstofoverschot kunnen halveren

Landen met een hoog stikstofoverschot, zoals Duitsland en Nederland, kunnen de beoogde 50% reductie ruimschoots halen, maar dan zouden ze hun gebruik van minerale meststoffen met 20% en hun gebruik van vloeibare mest met 50% moeten verminderen om dit te bereiken – ervan uitgaande dat moderne technologieën en beheersmaatregelen worden gebruikt.

Als lidstaten net een hoog stikstofoverschot hun technologieën en teeltmethoden niet moderniseren, zouden ze 67% minder vloeibare mest moeten gebruiken. Deze vermindering zou echter ook opbrengstverliezen met zich meebrengen: 17% bij gebruik van moderne technologieën en beheersmaatregelen, en 25% met toepassing van de huidige praktijken. 

Meer informatie is te vinden in de publicatie 'Scenario analysis of nitrogen surplus typologies in Europe shows that a 20% fertilizer reduction may fall short of 2030 EU Green Deal goals' in Nature Foods