Handboek Bodembiologie en ziektewering

Het handboek ‘Bodembiologie en ziektewering’ laat zien dat een goed functionerende bodembiologie van belang is voor zowel de land- en tuinbouw als voor maatschappelijke diensten door landbouwbodems. Het handboek biedt ook inzicht en handvatten voor maatregelen die een teler kan nemen om het te verbeteren. Dierlijke mest is een van de belangrijkste manieren om het bodemleven te stimuleren, echter: bij onjuiste toepassing is het juist een risico voor het bodemleven.

Duurzaam beheer van landbouwgrond is cruciaal voor behoud en verhogen van de productie en de kwaliteit van landbouwgewassen die beter bestand zijn tegen ziektes, plagen en tekorten aan water of nutriënten. Ook draagt het stevig bij aan maatschappelijke belangen als koolstofvastlegging, klimaatadaptatie, waterkwaliteit, verminderen van emissies naar water en lucht en behoud van biodiversiteit.

In het handboek wordt in verschillende hoofdstukken ingegaan op:

  • waarom bodemleven belangrijk is;
  • de verschillende bodems in Nederland;
  • de verschillende soorten bodemleven, van klein tot groot;
  • hoe je het bodemleven en zijn functies kunt meten;
  • maatregelen om het bodemleven te verbeteren: bouwplannen, grondbewerking, het gebruik van organische meststoffen e.d.


Het gebruik van organische (dierlijke) mest is heel belangrijk voor een goed functionerend bodemleven, toch is ook duidelijk dat dit zowel positief als negatief kan uitwerken.
Aan de ene kant vormt organische bemesting de basis van het bodemvoedselweb en verhoogt het de microbiële activiteit. Gunstige organismen als regenwormen, schimmels, niet schadelijke aaltjes worden gestimuleerd.
Bij een verkeerde toepassing aan de andere kant is organische mest echter schadelijk voor regenwormen en ander bodemleven, en kan het zelfs ziektes als Rhizoctonia veroorzaken. Ook heeft het dan indirect negatieve effecten op het bodemleven en zijn functie in de teelt van gewassen door o.a. een verzurende werking of te hoge zoutgehaltes.
De ziektewerende werking en andere positieve effecten van organische meststoffen zijn dus afhankelijk van de juiste dosering, timing en toepassing. De effecten zijn overigens verschillend per soort ziekte of plaag.

Het handboek vindt u op de website van Groen Kennisnet.

Handboek Bodembiologie en ziektewering
Auteur: Jan Roefs
Bron: Crkls, afbeelding champost Van Herwijnen Zaltbommel
Publicatie: 15-08-2025