Landelijke inventarisatie 2018 export en verwerking dierlijke mest

Veehouderijbedrijven, die niet hun hele mestproductie (in kg fosfaat) op de tot hun bedrijf behorende grond kunnen plaatsen (volgens de gebruiksnorm fosfaat) hebben een bedrijfsoverschot. De Meststoffenwet eist van deze bedrijven, dat zij een bepaald percentage van hun bedrijfsoverschot (laten) verwerken. Dit percentage is afhankelijk van de regio. Voor 2017 zijn de percentages 59% voor de regio Zuid, 52% voor de regio Oost en 10% voor de regio Overig.

Besloten is om geen enquête te doen zoals voorgaande jaren, maar zoveel mogelijk te werken met geregistreerde, openbare cijfers van RVO, CBS en NVWA, aangevuld met andere bronnen. Dit jaar is naast het nationaal overschot van fosfaat ook het nationaal overschot van stikstof uit dierlijke mest berekend. Dit zelfde geldt voor het in beeld brengen van de gerealiseerde export en verwerking.

Fosfaat

De totale mestproductie in Nederland, uitgedrukt in miljoen kg fosfaat daalde met ruim 6 miljoen kg van 175,2 in 2016 naar 169,0 in 2017. De beschikbare plaatsingsruimte voor fosfaat op landbouwpercelen in Nederland nam met 1,1 miljoen kg toe van 134,3 in 2016 tot 135,4 in 2017. Het nationaal fosfaatoverschot is in 2017 met 8,0 miljoen kg gedaald en bedraagt 47,7 miljoen kg fosfaat.

De daling van het nationaal fosfaatoverschot is grotendeels het resultaat van lagere fosforgehaltes in diervoeder in combinatie met lager dieraantallen. De fosfaat plaatsingsruimte in Nederland vertoont in 2017 een lichte stijging.

De in 2017 gerealiseerde export en mestverwerking is met 1,1 miljoen kg fosfaat gedaald tot 55,4 (tabel S2). De hoeveelheid fosfaat waarvoor een mestverwerkingsovereenkomst is geregistreerd bedraagt 47,9 miljoen kg. Hiermee is op nationaal niveau voldaan aan de invulling van de mestverwerkingsplicht.

Stikstof

De stikstofuitscheiding nam toe in 2017, bij een bijna gelijkblijvende plaatsingsruimte voor stikstof uit dierlijke mest in Nederland. Dit resulteert in een toename van het overschot aan stikstof in dierlijke mest van 45,2 miljoen kg in 2016 naar 50,8 miljoen kg in 2017 (zie tabel S3).

De gerealiseerde export en mestverwerking is 68,2 miljoen kg stikstof (zie tabel S4). De jaarlijkse export en verwerking van stikstof bedraagt in de periode 2014 - 2017 steeds meer dan het nationaal overschot.

Geregistreerde mestbewerkingsinstallaties

Er zijn 183 bedrijven in Nederland die een erkenning hebben van de NVWA voor het be- of verwerken van mest in een biogas- of composteerinstallatie of voor de vervaardiging van organische meststoffen en bodemverbeteraars. Hiervan hebben 140 bedrijven een erkenning voor het produceren van verwerkte mest. 43 bedrijven met een biogasinstallatie voeren een mestbehandeling uit waarbij het product als onverwerkte mest moet worden verhandeld.

Ontwikkelingen mestexport

De mestexport uitgedrukt in fosfaat is in 2017 met 1,7 miljoen kg fosfaat gedaald ten opzichte van 2016 tot 40,2 miljoen kg fosfaat (zie tabel S2). Duitsland is, met 20,8 miljoen kg fosfaat, voor de mestexport nog steeds het belangrijkste land (zie figuur S1). Dit betreft vooral gehygiëniseerde varkensmest, niet-gehygiëniseerde pluimveemest en gehygiëniseerde overige of gemengde mestsoorten. Naar Frankrijk wordt enkel gehygiëniseerde mest geëxporteerd, vooral van varkens en pluimvee. De Belgische exportmarkt bestaat grotendeels uit niet-gehygiëniseerde mest van zowel varkens, rundvee als pluimvee. De exporten van as en mestkorrels (respectievelijk 8,7 en 6,5 miljoen kg fosfaat, zie tabel S2) zijn in figuur S1 niet weergegeven. De export van fosfaat in dierlijke mest is in de eerste drie kwartalen van 2018 met bijna 23% sterk gedaald ten opzichte van 2017 (Bron: RVO [1], 2018). De daling komt met name voort uit een verminderde vraag vanuit Duitsland als gevolg van de aanscherping van het Duitse beleid medio 2017. Daarnaast heeft de Duitse mestmarkt te maken gehad met minder gunstige uitrijdcondities.

De vooruitblik naar 2018 en 2019 geeft aan dat het nationale fosfaatoverschot naar verwachting zal dalen naar 46 miljoen kg fosfaat in 2019. De geprognotiseerde export en mestverwerking lijkt in 2019 net onder 45 miljoen kg fosfaat en daarmee ook onder het niveau van het nationaal fosfaatoverschot uit te gaan komen. De sector zal nieuwe exportmarkten moeten vinden om de export en mestverwerking op gelijk niveau met het nationaal fosfaatoverschot te brengen.

Kringloopvisie

Technologie in mestbehandeling is een belangrijk middel in het realiseren van kringlooplandbouw, om milieuprestaties te verbeteren en om de landbouw sterk te houden. Mestbehandeling kan bijdragen aan het sluiten van nutriëntkringlopen in de landbouw op regionale, nationale en internationale schaal.